درفش کاویانی نماد فر و شکوه ایران و تاریخ آن در دوره های مختلف و چگونگی سرنگونی آن:
بیرق یا پرچم یا درفش یک کشور به علامتی گفته میشود که نشان از مظهر تمدن و ملیت آن کشور دارد. بیرق بهطور کلی توسط فرمانده قوا یا پادشاه هر کشوری در لشگر کشیها استفاده میشده است. پرچم هر کشوری جهت رمز اتحاد بین مردمان آن کشور است که کاملن ریشه در پیشینه فرهنگی آن کشور دارد . این نشان برگفته شده از باورها، عقاید، آداب و رسوم نیاکان آن کشور، هویت و روحیه ملی مردمان آن کشور است .
نظرتاریخ نویسان درباره درفش کاویانی
تاریخ طبری مینویسد که درفش کاویانی از پوست شیر بود و پادشاهان آن را به زیب و زیور بیاراستند و زر و سیم و گوهر بر آن پوشاندند، آن را «اختر کاویان» نیز مینامند که جز در کارهای بزرگ نمیآورند. و جز برای شاهزادهای که به کارهای بزرگ فرستاده میشد، بر نمیافراشتند. مسعودی در «مروج الذهب» آن را از پوست پلنگ میداند که بر چوبهای بلند میآویختند. او بلندیش را دوازده و پهنایش را هشت ارش نوشته است. هر ارش از نوک انگشت تا آرنج دست.
شاهنامه فردوسی چنین برمیآید که درفش کاویانی تکه چرمی پاره چهارگوشی بوده که بر بالای یک نیزه آویخته شده و نوک نیزه از پشت آن بهسوی بالا نمودار بوده است. بر روی این چرم آراسته به پرنیان و ابریشم وگوهرهای ناب، ستارهای میدرخشیده است.
این درفش چهار پره داشته است که در هسته آن دایره کوچکی دیده میشود و در بالای آن همین دایره به چشم میخورد. در بخش پایینی چرم، چهار رشته نوار به رنگهای گوناگون سرخ و زرد و بنفش آویخته شده است.
که در نوک آنها گوهرهای ناب آویزان است. در نمایشگاه باستانی «لوور» پاریس در بخش ایران کاسههایی یافت میشوند که در ته آن درفش کاویانی کشیده شده مربوط به۶۶٠٠ سال پیش است. فردوسی درفش کاویانی را با احتساب نخستین شاهنشاهی ایرانی (پیشدادی و کیانی) در همین حدود دانسته است. از درفش کاویانی بارها از «اختر کاویانی» یاد کرده است و در برپا خیزی «کاوه آهنگر» چگونگی درست شدن آن را بازگو کرده است.
مفهوم رنگهای درفش کاویانی
بررسیها و پژوهشگرهای گسترده نشان میدهد که درفش کاویانی چرم پاره چهارگوشی بوده که بر بالای یک نیزه که نوک آن از پشت نمایان بود، آویزان میشده است. در میان پرچم یک ستاره بزرگ یا چهار پره به چشم میخورد که به چهارگوشه آن پایان مییافته است. در بالای آن اختر دیگری یافت میشد که چنبره کوچکی بود بدینگونه در درفش کاویانی دو ستاره در میان و بخش بالایی یافت میشده است.
در زیر آن در همه گوشه و کنارهایش، رشته نوارهایی که گویی تا پنج میرسید، آویزان بوده است که به زر و سیم و گوهرهای تابناک و ناب زیوربندی شده بودند. رشتههای آویزان شده بخش زیرین چرم چهارگوش به سه رنگ سرخ و زرد و بنفش آراسته بودند. «فردوسی» برگزیدن این سه رنگ را از آن «فریدون» میداند که خود درفش کاویانی را نیز به زیور و دیبای رومی و ابریشم و پرنیان نیز آذینبندی نمود.
درونمایه رنگهای درفش سرفراز کاویانی چیست؟
رنگ سرخ
رنگ سرخ رنگ روز «تیر» سومین روز هفته ایرانیان باستان است که امروز به آن «چهارشنبه» میگویند. «تیر» نام فرشته باران نیز است و به یاری و کوششهای اوست که زمین از ریزش باران بهرهمند و کشتزارها و مرغزارها سیراب و سبز و خرم میشوند. این رنگ نماد شکوه و توانایی، خروش و جوشش، پایداری برای پاسداری و نگهبانی از مرز و بوم است .این رنگ بر روی پرچم کنونی که در زمان قاجاریه با دو رنگ دیگر سپید و سبز که نشانه خانواده بنیامیه و بنیهاشم است، دیده میشود.
رنگ زرد
رنگ زرد رنگ روز «مهر» پایان هفته است که امروز به آن «یکشنبه» میگویند. این روز نام فروغ و روشنایی را با خود دارد، زیرا زادروز «مهرتابناک» است. این رنگ نشان پاکی و نیکخواهی، نمایانگر فر و بزرگی، روشنگر گران منشی و سروری و بازگوگر درخشندگی، فروزش و روشنایی است.
رنگ بنفش
رنگ بنفش رنگ «اورمزد» چهارمین روز هفته است که امروز به آن «پنجشنبه» میگویند. این رنگ نشانه جنگآوری و دلیری و نبرد سرسختانه با دشمن و پیکار در راه آزادی کشور و نگهبانی از یکپارچگی و شکوه آن است.
سرنگونی درفش کاویانی به دست تازیان:
درفش کاویانی که نماد فر و شکوه آزادی سربلندی و بزرگی ایران زمین بود بدبختانه در هزار و چهارسد سال پیش در تازش تازیان به ایران از دست «رستم فرخزاد» سپهسالار ارتش ایران بر زمین افتاد و دیگر برافاشته نشد. درباره سرنگونی درفش کاویانی و ارزش آن «بلعمی» (ترجمه تاریخ تبری رویه ٣٠) مینویسد: «چون مسلمانان خزینه ملوک عجم غارت کردند، آن درفش پیش عمرابن الخطاب بماند. پس فرمود تا آن گوهرها بگشادند و آن پوست بسوختند.»
طبری در «تاریخ طبری» مینویسد که در جنگ «قادسیه»، «ضررین الخطاب»، درفش کاویانی را از ایرانیان
به تاراج گرفت و دیگر تازیان آن را به سی هزار درهم خریدند تا پاره پاره کنند و به فروش برسانند. بهای درفش کاویانی هزار هزار و دویست هزار درهم بود .
مسعودی (مروج الذهب) مینویسد :
«تا زمان «یزدگرد سوم» آن را برای رستم فرخزاد به سال ١۶ هجری برای جنگ به قادسیه فرستاد و رستم کشته شد، درفش بهدست «ضررین الخطاب فهری» افتاد و به هزار هزار دینار تقویم شد. بهقولی تصرف درفش بروز فتح مدائن و بهقولی به روز فتح نهاوند در سال ١۶ یا ٢٠ هجری بود.
«هرودوت» و «گزنفون» نوشتهاند ارتش ایران در زمان کورش بزرگ و داریوش بزرگ دارای نشانهای برافراشتهای بودند که در راس سپاه قرار میگرفته است .
درفش شکوهمند ارتش شاهنشاهی کورش بزرگ
گزنفون در کتاب «آناباسیس» خود اشاره نموده است که درفش شاهنشاه ایران عقابی زرین با بالهای گشوده است که بر نوک نیزه قرار گرفته است. به گفته مورخین این درفش از طلا ساخته شده بوده و بر سر نیزهای بلند واقع گشته است که در نبردهای ایران با کشورهای دیگر و در جشنهای ملی ایران به احتزاز در میآمده است .
در قرن گذشته واقع در پمپی موزاییکی از زیر خاکها بیرون کشیده شد که صحنهای از نبرد ارتش شاهنشاهی داریوش با اسکندر را نشان میدهد. در این نقاشی باستانی درفش ارتش ایران به رنگ قرمز یا ارغوانی رسم شده است که وسط آن عقابی زرین قرار گرفته است. این اثر برجسته امروزه در دست است و در موزه نگهداری میشود .
در موزه لوور پاریس جامی موجود است که در یونان قدیم ساخته شده است. در این جام مبارزه یک یونانی با یک سرباز پارسی که درفش ملی ایران را برافراشته است نقش بسته است. مرد یونانی سرباز پارسی را به زیر پای انداخته است ولی مرد پارسی با اینکه به زیر پای مرد یونانی افتاده ولی هنوز پرچم ایران (که بسیار شبیه به درفش کاویانی است) را بلند نگاه داشته است و نگذاشته که سرنگون شود. زیرا عقیده ایرانیان بر این بوده که در هیج شرایطی این نشان ملی نباید به زیر پای بیافتد و سرنگون شود.
پرچم در زمان شاهنشاهی و امپراتوری ساسانی :
در سنگ نگارههای شاهنشاهان ساسانی، چندین بیرق ملی به جای مانده است که در هنگام تاجگذاری و لشگرکشیها برافراشته میشده است. در بیشابور سنگ نگارهای وجود دارد که متعلق به شاهنشاه شاهپور دوم است. پرفسور هرتزفلد آن را رمزگشایی نمود و درفش ملی ایران را در آن روزگار بیرقی بلند با پارچهای دراز تشخیص داد .
«آمین مارسلن» مورخ نامدار رومی در مورد بیرق ایران در زمان شاهنشاهان ساسانی نوشته است: «وقتی ایرانیان میخواستهاند وارد نبرد با دشمنان شوند، بیرق آتشین خود را بلند مینمودند و در مواردی خود شاهنشاه در راس سپاه وارد کارزار میشد. »
پرچم شاهنشاه بهرام چهارم از یک میله افقی بلند که دو شراره ضخیم به آن آویخته شده بوده تشکیل شده بود. در بالای آن حلقهای کوچک قرار داشت. به عبارتی میتوان گفت که هر یک از شاهنشاهان ایران در زمان ساسانی درفش مخصوص خود داشتند ولی در باطن همگی شبیه به یکد یگر و در کل شبیه همان درفش کاویانی است. مربعی بوده است که بر فراز میلهای بلند قرار داشته است .
بعضی از شاهنشاهان در میان سپاه بهروی تختی زرین مینشستهاند که درفشهای گوناگونی در کنار تخت وی به احتزاز در آمده بوده و بعضی دیگر سوار بر اسب در راس ارتش قرار داشتهاند. در کتیبه ارزشمند نقش رستم که صحنه به خاک افتادن امپراتور روم (والرین) در برابر شاهنشاه ایران را نشان میدهد، شاهپور اول باقدرت و شکوهی بیمانند بر روی اسبی نشسته است و امپراتوری روم در برابرش به خاک افتاده و درخواست پوزش نموده. در پشت این سنگ نگاره و در پشت نقش شاهپور پارچهای موجدار دیده میشود که همان بیرق و درفش ایران است .
نظرات شما عزیزان: